Waarheen met de index?  Het is een vraag die geregeld opduikt. Tegenstanders stellen dat de index een inflatiespiraal in gang zet en de concurrentiepositie van ons land in gevaar brengt. Voorstanders beklemtonen dat het robuuste systeem de voorbije jaren de economie heeft overeind gehouden en nog altijd de beste garantie is op koopkrachtbehoud voor alle werknemers.  

Bij AXA heeft de werkgever intussen aangegeven de index nog wel te behouden, maar enkel voor de lagere looncategorieën. Lonen boven de grens van 5.658 euro worden niet meer volledig geïndexeerd.  

Kromme redenering 

De AXA-benadering is volgens ACV Puls alleszins een ietwat kromme redenering. De index is immers nooit in het leven geroepen als herverdelingsmechanisme tussen hogere en lagere lonen, en mag daar dan ook niet op worden afgerekend.  Herverdeling, daar dienen belastingen voor. Die vragen een grotere inspanning van de sterkste schouders. Zo draagt iedereen naar vermogen bij aan de publieke dienstverlening en de sociale zekerheid. Helaas komt die herverdelende doelstelling steeds meer onder druk. Door de hoogste belastingtarieven af te bouwen wordt de fiscaliteit steeds minder herverdelend. En die afbouw bedreigt ook de financiering van de sociale zekerheid en publieke dienstverlening.  

Levensduurte 

Maar terug naar de index. Die heeft zoals gezegd nooit herverdelende ambities gehad, maar is louter een systeem dat ervoor zorgt dat de lonen van alle werknemers evenredig mee groeien met de levensduurte. Wordt het leven duurder, dan groeit je inkomen procentueel even sterk. Zo wordt je levensstandaard niet aangetast door de inflatie en blijft je koopkracht gelijk – wat dan weer goed is voor de economie.  

Overheidsinkomen 

Een niet onbelangrijk bijkomend voordeel van het indexmechanisme is dat, samen met de lonen, ook de fiscale inkomsten van de overheid gelijke tred houden met de levensduurte. En dat is nodig, want ook voor de overheid wordt alles duurder. Door de hogere lonen niet langer te indexeren, snijd je dus niet alleen in de koopkracht van werknemers, maar ook in de sociale zekerheid. Die krijgt sowieso al door jarenlange toegepaste ontwijkingsmechanismen te weinig inkomsten om de stijgende uitgaven te kunnen blijven dekken. Een procentuele indexering zorgt er op zijn minst op die manier voor dat niet alleen het inkomensniveau van de werknemer op peil blijft. maar ook dat de financieringsbasis van onze welvaartsstaat en ons sociaal systeem (min of meer) overeind kan blijven. 

Individuele onderhandelingen 

Bovendien is het ook maar de vraag waar de afschaffing van de index voor hogere lonen naar leidt. Het maakt een bedrijf minder aantrekkelijk voor huidige en toekomstige werknemers. Dat is uiteraard nefast in tijden van personeelskrapte. Het afschaffen of beperken van de loonindexering zou ook wel eens kunnen leiden naar nog meer individuele loononderhandelingen, enkel voor wie sterk genoeg op de arbeidsmarkt staat. Die tendens komt niet ten goede van een algemene evenwichtige en sociale loongroei. 

Kortom, het in ons land gekende automatische indexeringssysteem heeft de voorbije decennia bijgedragen aan de economische stabiliteit en sociale vrede in België. Dat solidaire systeem aanpassen door de lonen van de beter verdienende werknemers minder of helemaal niet meer te indexeren, zoals AXA wil, zou de universaliteit en solidariteit van het systeem stevig ondermijnen en de deur openzetten naar een algemene afbrokkeling van het indexeringsmechanisme. Betekent dit dat niets bespreekbaar is? Of dat het ganse indexsysteem voor geen enkele verbetering of discussie vatbaar is? Neen, dat ook niet. Maar het uitganspunt moet altijd met een solidair behoud van ieders koopkracht zijn., met oog voor alle factoren en dynamieken die daarmee verbonden zijn.