De Arizona-regering zet heel ons sociaal model op zijn kop

Op vrijdag 31 maart leggen veel werknemers het werk neer, uit onvrede over de regeringsplannen. Om de vinger wat beter op de wonde te kunnen leggen, vroegen we aan Lieveke Norga, algemeen secretaris van ACV Puls, waar de grootste knelpunten zitten.

• Staak jij ook mee?

“Eigenlijk zitten die overal,” merkt ze droogjes op. “De plannen van de Arizona-regering zetten heel ons sociaal model op zijn kop. Maar laat me vooral even focussen op al wat met de arbeidsmarkt te maken heeft. Onze productiviteit zal de komende jaren toenemen, de bedrijfsresultaten in heel wat sectoren zijn beter dan ooit, maar het Europese besparingsmantra met de bewapeningswedloop erbovenop wordt misbruikt om ons te doen accepteren dat onze kinderen het met minder zullen moeten doen dan wij.” 

Hoe kan het dan beter? 

Lieveke: We hebben een syndicaal actieplan op de langere termijn, met slimme alternatieven. Terwijl de regering het doemdenken stimuleert, willen wij mensen overtuigen dat er ook andere keuzes mogelijk zijn. En we willen werkgevers onder druk te zetten om het welzijn van de werkende bevolking voorop te zetten. Dat is trouwens ook in hun eigen belang.  

Leg uit... 

Lieveke: Als we het werk langer moeten volhouden, moet onze loopbaan houdbaarder worden door het tempo over de hele carrière naar omlaag te halen. Het is tijd voor een debat over een nieuwe norm voor voltijds werk. We zijn ervan overtuigd dat we op die manier mensen beter stimuleren of ondersteunen om hun job langer vol te houden dan door te beknibbelen op pensioenen. Dat zorgt er alleen voor dat uitstappen op het moment dat het in je job niet meer lukt, enkel nog kan voor wie het zich kan veroorloven. Dat is niet eerlijk. Maar ook niet slim. Het veroorzaakt een verschuiving naar extra kosten voor de ziekteverzekering, geen besparing.  

Moet er dan niet gesleuteld worden aan de pensioenen?  

Lieveke: Het is logisch dat een gewerkte periode voor de pensioenopbouw anders bekeken wordt dan een periode van rust. Maar naast een betaalde job nemen veel mensen nog heel wat andere maatschappelijk belangrijke taken op, die wel gelijkgesteld moeten kunnen zijn. Zoals men dat traditioneel voor de dienstplicht deed, moet dat ook het geval zijn voor zorgtaken waar onbetaalde arbeidstijd naar toe gaat, die nog altijd meer dan gemiddeld door vrouwen worden opgenomen. Want anders betalen zij de gepeperde rekening.  

Heeft de regering oren naar jullie voorstellen?  

Lieveke: Helaas niet. Nochtans is sociaal overleg het slimste recept voor evenwichtige afspraken. Een regering die eenzijdig ingrijpt in zorgvuldig opgebouwde afspraken, gooit alle expertise rond arbeidsorganisatie, arbeidsmarkt en werknemersnoden overboord. Laat de afspraken rond werktijd, nachtwerk, weekendwerk, opzegtermijnen, overuren enzovoort dus beter over aan de sociale partners. Als het nodig is om alternatieven te onderhandelen dan weten de werkgevers ons wel te vinden. 

Daarnaast wil de regering ook besparen op de sociale zekerheid. Terecht?  

Lieveke: Om het systeem te verfijnen mogen ze ons altijd bellen (lacht). Maar als er acute financieringsproblemen zijn, bekijk dan het hele plaatje, niet alleen de uitkeringen voor werknemers. Zijn alle subsidies aan werkgevers doeltreffend. En steeds vaker worden werkgevers vrijgesteld van sociale bijdragen voor hun personeel. Denk maar aan de uitbreiding van flexi-jobs en studentenwerk. De voorbije 15 jaar is de gemiddelde werkgeversbijdrage gedaald van 34% naar 22%, zonder meetbare impact op de arbeidsmarktuitdagingen. De onbezonnen kortingen kwamen enkel de aandeelhouders ten goede. Er werd zo waanzinnig veel geld weggepompt uit de sociale zekerheid. En dat kunnen we ons momenteel niet permitteren. Dat laten de maatschappelijke noden niet toe. 

Wat haalt zo’n staking eigenlijk uit? Brengt die de regering op andere ideeën?  

Lieveke: Een staking lokt iedere keer veel reactie en kritiek uit. Maar de geschiedenis leert dat het wel degelijk een bijzonder krachtig middel is om werkgevers en regering wakker te schudden. Staken doe je niet voor je plezier. Het betekent dat werknemers zó erg wakker liggen van bepaalde pijnpunten dat ze er zelfs inkomensverlies en heel wat maatschappelijke commotie voor willen bijnemen. Werkgeversorganisaties en regeringspartijen die écht oplossingsgericht denken, beseffen dan dat bijkomend overleg nodig is om de ongerustheid aan de basis weg te werken.

Een veelgehoorde bedenking is dat een staking meer de gewone mensen hindert dan werkgevers of de overheid. Een staking is vooral lastig voor pendelaars, reizigers, mensen die willen winkelen of rekenen op kinderopvang of school… Hoe zie je dat?  

Lieveke: We zijn ons bewust van het ongemak dat veroorzaakt wordt als werkende mensen het werk neerleggen. Dat is logisch en onvermijdelijk: het toont hoe essentieel al die werkende mensen zijn om onze samenleving te laten draaien. We hebben elkaar nodig. Met de staking vragen we aandacht voor belangrijke thema's die uiteindelijk iedereen raken. Door tijdelijk ongemak te veroorzaken, willen we langetermijnoplossingen afdwingen die de situatie voor alle werknemers verbeteren. Het is een moeilijke balans, maar soms is het nodig om actie te ondernemen om echte veranderingen te bewerkstelligen. Maar onderschat zeker ook niet hoe zeer een staking ook de werkgevers en de regering stoort. Ze willen die kost wat kost vermijden. Actiebereidheid is daardoor echt wel een sterke hefboom om terug tot overleg te komen over onze bekommernissen. 

Hoe kan ik deelnemen aan de staking? En kan dat ook als ik in een kmo werk? 

Lieveke: Iedereen kan deelnemen aan de staking, ongeacht of je in een grote onderneming werkt of bij een kleine zelfstandige. Het volstaat om je werkgever te informeren van het feit dat je op 31 maart niet werkt, om gewettigd afwezig te zijn. Wie lid is bij een vakbond, kan een compensatie voor het loonverlies aanvragen. In grote bedrijven verzamelen personeelsleden vaak aan de hoofdingang om samen de staken en zoveel mogelijk collega’s te informeren. Maar ook op andere plaatsen komen actievoerende werknemers samen op een centrale vakbondslocatie. Wil je weten waar je in jouw regio terecht kan op 31 maart? Je vindt alle praktische info, ook over het aanvragen van je stakingsvergoeding, op https://www.hetacv.be/arizona.